Στο πλαίσιο της πρόσκλησης για υποβολή ανταγωνιστικών προτάσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α.)» και στον Άξονα Προτεραιότητας 14 «Διατήρηση και Προστασία του Περιβάλλοντος, Προαγωγή της Αποδοτικής Χρήσης των Πόρων», ο οποίος συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής και του ΕΣΠΑ 2014-2020 και αφορά τη Δράση 14.6iv.33.33.1: “Παρεμβάσεις αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού για την ανάδειξη επιστημονικών – πολιτιστικών – περιβαλλοντικών πάρκων” εγκρίθηκε με κωδικό MIS/ΟΠΣ-ΕΣΠΑ 5002026 η πρόταση της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Ελληνικού Μεσογειακού Παν/μίου με τίτλο:
“CretAgroTech: Επιστημονικό-Περιβαλλοντικό-Πολιτιστικό Πάρκο Αγροκτήματος Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου”
Η πρόταση αυτή βαθμολογήθηκε με εξαιρετικό βαθμό 65,3, μεταξύ των 5 πρώτων προτάσεων από τις 20 που χρηματοδοτήθηκαν συνολικά (βαθμολογία πρώτου 67,4 και τελευταίου 44,1, βάσει του εγγράφου ανακοίνωσης του ΥΜΕΠΕΡΑΑ, με Αρ. Πρωτ.: 4422/21-03-2017). Η εμβληματική αυτή πράξη, όπως αναφέρει και ο τίτλος της, έχει σαν στόχο να αξιοποιήσει περαιτέρω τις υποδομές και αναξιοποίητες εκτάσεις του Αγροκτήματος του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, όπως περιγράφεται και παρακάτω, καθώς και να τις καταστήσει προσβάσιμες όχι μόνο στους προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς φοιτητές και εργαζόμενο Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του Πανεπιστημίου μας, αλλά και σε όλο το εν δυνάμει επισκέψιμο κοινό της Περιφέρειας Κρήτης, της Ελλάδος και των άλλων χωρών.
Το έργο αυτό έχει τελικό συνολικό προϋπολογισμό 994.869,11€ (συμπεριλαμβάνει ΦΠΑ 192.555,31€) και έχει ξεκινήσει να υλοποιείται μέσα από τα ακόλουθα Υποέργα σε δύο φάσεις:
Α΄ Φάση:
ΥΠΟΕΡΓΟ 1: Μελέτη Βοτανικού Πάρκου για το CretAgroTech
Το εν λόγω Υποέργο έχει ήδη ξεκινήσει και υλοποιείται ύστερα από διακήρυξη πρόχειρου (συνοπτικού) διαγωνισμού για σύναψη σύμβασης τεχνικής μελέτης, που αποτελεί προϋπόθεση για την υλοποίηση του Υποέργου 2 (βάσει της Πρόσκλησης).
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 1: Μελέτη (τεύχη και σχέδια) Βοτανικού Πάρκου για το CretAgroTech. Τεύχη Δημοπράτησης για την εργολαβία του Υποέργου 2.
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 6
Β’ Φάση:
ΥΠΟΕΡΓΟ 2: Έργα διαμόρφωσης Βοτανικού Πάρκου.
Θα υλοποιηθεί με ανάθεση σύμβασης εργολαβίας μέσω ανοικτού διαγωνισμού κάτω των ορίων σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016 και αφορά (μετά από την ενοποίηση των πρώην υποέργων 2 και 3) στη διαμόρφωση των αναγκαίων υποδομών για να καταστεί επισκέψιμο το πάρκο, καθώς και των ιδιαίτερων ενεργειών που αφορούν σε φυτεύσεις σπάνιων αυτοφυών και ενδημικών ειδών της κρητικής χλωρίδας, καθώς και τις φυτεύσεις αρωματικών και φαρμακευτικών κρητικών φυτών.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 2: Βοτανικό Πάρκο “CretAgroTech” κατάλληλα διαμορφωμένο και επισκέψιμο σε πλήρη λειτουργία σύμφωνα με τη Μελέτη του Υποέργου 1
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 24+6 (Περιλαμβάνει και την υλοποίηση της ενοποίησης του Υποέργου 3 που μηδενίστηκε και πρακτικά ενσωματώθηκε στο Υποέργο 2).
ΥΠΟΕΡΓΟ 4: Εργαστηριακός εξοπλισμός παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού αμπελώνων.
Θα υλοποιηθεί μέσω ανάθεσης σύμβασης (προμήθεια) και αφορά σε εξοπλισμό απαραίτητο για το Υποέργο 5.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 4: Προμήθεια απαραίτητου εργαστηριακού εξοπλισμού: 1. Θάλαμος οριζόντιας νηματικής ροής και 2. Πάγκος ανάπτυξης in vitro – φυταρίων από αλουμίνιο με ρυθμιζόμενη βάση, σύστημα αυτοματισμού άρδευσης και θέρμανσης.
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 3
ΥΠΟΕΡΓΟ 5: Εγκατάσταση επιδεικτικού και πιλοτικού αμπελώνα.
Θα υλοποιηθεί μέσω ανοικτού διαγωνισμού σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016 και αφορά σε παροχή υπηρεσιών εμβολιασμών, εξυγίανσης και αναπαραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού και εγκατάστασης αμπελώνων.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 5: Επιδεικτικός και Πιλοτικός Αμπελώνας, όπου έχουν γίνει εμβολιασμοί, εξυγίανση, αναπαραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού.
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 44
ΥΠΟΕΡΓΟ 6: Μηχανολογικός εξοπλισμός επισκέψιμου μικροοινοποιείου.
Θα υλοποιηθεί μέσω διακήρυξης πρόχειρου (συνοπτικού) διαγωνισμού προμηθειών και αφορά σε εξοπλισμό για την αναβάθμιση της υφιστάμενης μονάδας του μικροοινοποιείου της Γεωπονικής Σχολής για την επιδεικτική παραγωγή μικροοινοποιήσεων.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 6: Προμήθεια μηχανολογικού εξοπλισμού μικροοινοποιείου: ψυκτική μονάδα, δεξαμενές, οινοποιητής, αεροσυμπιεστής εσωτερικού χώρου, πνευματικό πιεστήριο, δρύινα βαρέλια και γεμιστικό ημιαυτόματο ασκών και φιαλών.
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 3
ΥΠΟΕΡΓΟ 7: Εξοπλισμός διαχείρισης αρδευτικού νερού βιολογικού καθαρισμού και υγρών αποβλήτων.
Θα υλοποιηθεί μέσω ανάθεσης σύμβασης (προμήθεια) και αφορά σε εξοπλισμό για την άρδευση του πάρκου από τις εκροές (επεξεργασμένο νερό) του βιολογικού καθαρισμού και υπαρχόντων επιδεικτικών μονάδων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 7: Προμήθεια εξοπλισμού: αντλίες λυμάτων, ψηφιακά ροόμετρα λυμάτων, on-line μετρητές με ψηφιακές οθόνες και μεταλλικές αντιολισθητικές εξέδρες.
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 3
ΥΠΟΕΡΓΟ 8: Σχέδιο marketing του Πάρκου “CRETAGROTECH”.
Θα υλοποιηθεί μέσω διακήρυξης πρόχειρου (συνοπτικού) διαγωνισμού προμηθειών και αφορά στην εκπόνηση σχεδίου προώθησης και προβολής των δράσεων του Πάρκου (μετά την ολοκλήρωση του) με σκοπό τη μεγιστοποίηση της απήχησης, της προβολής και της επισκεψιμότητας στην τοπική κοινωνία αλλά και ευρύτερα.
Παραδοτέα ΥΠΟΕΡΓΟΥ 8: Σχέδιο Marketing του πάρκου CretAgroTech
Χρονική Διάρκεια Υλοποίησης Υποέργου (Μήνες): 5
Ανάδειξη της Εξαιρετικής Αναγκαιότητας της Πράξης:
Η Κρήτη είναι νησί με τέσσερις μεγάλους ορεινούς όγκους που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του με πολύ πλούσια και ενδιαφέρουσα χλωρίδα, η οποία αριθμεί περισσότερα από 1.800 είδη και υποείδη φυτών και από αυτά τα 220 είναι ενδημικά. Το ένα τρίτο των ενδημικών φυτών της Κρήτης κινδυνεύουν άμεσα ή είναι απειλούμενα. Ο πλούτος της κρητικής χλωρίδας αποδίδεται στη γεωγραφική θέση του νησιού, στη γεωλογική του ιστορία και στην ποικιλία των κλιματικών συνθηκών. Επίσης, οι συνεχείς εναλλαγές του τοπίου από βουνά, σε φαράγγια, νησίδες κ.τ.λ. δημιουργεί ποικιλία βιοτόπων με ιδιαίτερες συνθήκες. Στο πλαίσιο του προγράμματος Natura 2000 σε σύνολο 109 τύπων οικοτόπων όλης της Ελλάδας, στην Κρήτη καταγράφηκαν 55. Στην Κρήτη, αν και φύονται περίπου το 1/3 των φυτικών ειδών της Ελλάδος, δεν υπάρχει ένας καλά οργανωμένος βοτανικός κήπος με αυτά τα είδη. Το ένα τρίτο των ενδημικών φυτών της Κρήτης κινδυνεύουν άμεσα ή είναι εύτρωτα. Τα ενδημικά φυτά προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία (ΦΕΚ 23/Α/30-1-1981) και καταγράφονται από διάφορες οργανώσεις και προγράμματα προστασίας της φύσης. Ορισμένα σπάνια είδη υπάρχουν στους ελάχιστους ελληνικούς βοτανικούς κήπους, σε κανέναν όμως από αυτούς δεν υπάρχουν συγκεντρωμένα τα αυτοφυή και ενδημικά φυτά της Κρήτης. Σκοπός του προτεινόμενου έργου είναι η δημιουργία μιας ενδεικτικής αναπαράστασης της χλωρίδας των πεδινών, ημιορεινών και ορεινών όγκων της Κρήτης που θα φιλοξενήσει και θα συμβάλει στη διάσωση, διατήρηση και ανάδειξη των σπάνιων και απειλούμενων αυτοφυών και ενδημικών ειδών της μοναδικής κρητικής χλωρίδας, στον συγκεκριμένο και ελεγχόμενο επιστημονικά χώρο του προτεινόμενου Βοτανικού Πάρκου.
Η Καινοτομία Πράξης:
Στο προτεινόμενο έργο εμπεριέχονται αρκετές καινοτομικές δράσεις που το κάνουν εξαιρετικά ελκυστικό στους επισκέπτες του, όπως:
-φυτεύσεις αυτοφυών τόσο μικρού μεγέθους όσο και ανεπτυγμένων κατά το δυνατόν φυτών που θα αναπαριστούν τα κρητικά φυσικά οικοσυστήματα.
-δημιουργία μιας μικρογραφίας της χλωρίδας αλλά και της εικόνας των χορτολιβαδικών και δασικών εκτάσεων του νησιού.
-συλλογή μικροφυτών από τη φύση και αναπαραγωγή τους στο Εργαστήριο Ανθοκομίας της Σχολής Τεχνολόγων Γεωπονίας ή από αποψιλώσεις που διενεργεί η δασική Υπηρεσία του νησιού για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών.
-επαναχρησιμοποίηση Υγρών Αποβλήτων Βιολογικού Καθαρισμού Ηρακλείου και αξιοποίηση ανακυκλωμένου νερού που παράγεται από τους βιολογικούς καθαρισμούς, μέσω τριτοβάθμιας επεξεργασίας, και επαναχρησιμοποίηση του για άρδευση.
– εφαρμογή καινοτόμου μεθοδολογίας εμπλουτισμού για τη συλλογή γηγενών ποικιλιών στη δημιουργία, τόσο του Επιδεικτικού Αμπελώνα Συλλογής Γηγενών, όσο και του Νέου Επιδεικτικού και Επισκέψιμου Αμπελώνα.
-δημιουργία Αρχείου φυτοϋγείας για κάθε πρέμνο-βιότυπο που θα έχει άμεση αξιοποίηση για τη δημιουργία του Πρότυπου πιλοτικού επισκέψιμου αμπελώνα γηγενών οινοποιήσιμων ποικιλιών.
-ολοκληρωμένες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας μέσω της προμήθειας έξυπνων συστημάτων διαχείρισης φωτισμού.
Η Συμβολή του Έργου CretAgroTech στην Επίτευξη Ειδικών Στόχων:
Η προτεινόμενη Δράση/Πράξη CretAgroTech είναι ένα έργο πνοής για έναν ισχυρό Ακαδημαϊκό φορέα, όπως το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (πρώην ΤΕΙ Κρήτης) και ιδιαίτερα για τη μοναδική Γεωπονική του Σχολή σε όλη την Περιφέρεια Κρήτης. Η Πράξη αυτή συναινεί τόσο για την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού αλλά και τουριστικού κεφαλαίου της περιοχής, όσο και για τον επιστημονικό χαρακτήρα της. Η αναγκαιότητα της άμεσης υλοποίησης και ολοκλήρωσης της πράξης είναι υψηλή εξαιτίας του ότι αλληλοεπιδρά με την κοινωνία της ευρύτερης περιοχής, δεδομένου ότι συμβάλλει στην επίτευξη των ειδικού στόχων που έχουν προσδιοριστεί πιο πάνω και αφορούν στη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομίας μέσα από τη διατήρηση και ανάδειξη των αγροτοδιατροφικών συνηθειών που συνδέονται με την κρητική δίαιτα και χλωρίδα. Δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς στην κοινωνία σε σχέση με την καινοτομία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό, αναδεικνύοντας την περιβαλλοντική ευαισθησία. Συμβάλει άμεσα στην ανάδειξη της φυσιογνωμίας και των ιδιαίτερων πολιτισμικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών της περιοχής και στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης έμμεσα στην οικονομική αναζωογόνηση επιχειρήσεων της περιοχής δημιουργώντας ερεθίσματα και επιστημονική αλληλεπίδραση με αγροτικές και οινοπαραγωγικές επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, η εμβέλεια της πράξης ξεπερνά τα όρια του Δήμου Ηρακλείου, της περιοχής που ανήκει, και καλύπτει την επισκεψιμότητα ολόκληρης της Περιφέρειας Κρήτης λόγω της μοναδικότητάς της.
Αναμενόμενα Οφέλη / Ωφελούμενος Πληθυσμός:
1. Προστασία, και διατήρηση της χλωρίδας της Κρήτης και των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση-διατήρηση γενετικού υλικού.
2. Μελέτη της βιοοικολογίας των φυτών και έρευνα για την αξιοποίηση των φυτών σαν αρωματικών–φαρμακευτικών, καλλωπιστικών, αναπαραγωγής και καλλιέργειας άγριων εδώδιμων χόρτων.
3. Επιστημονική συνεργασία μεταξύ ιδρυμάτων εσωτερικού και εξωτερικού
4. Βελτίωση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος.
5. Ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης και παιδείας πολιτών και μαθητών.
6. Δημιουργία χώρου αναψυχής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
7. Προσέλκυση των ντόπιων και ξένων επισκεπτών.
8. Ανάπτυξη ενός πνεύμονα πρασίνου στις παρυφές της πόλης του Ηρακλείου.
9. Βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής (μείωση της θερμοκρασίας και αύξηση της υγρασίας του αέρα και μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης).
10. Ολόκληρο το Βοτανικό Πάρκο θα γίνει μοντέλο ανακύκλωσης, περιορισμένης χρήσης χημικών (μόνο φιλικών προς το περιβάλλον) και ενέργειας, ορθολογικής διαχείρισης του νερού και διατήρησης της ισορροπίας της φύσης.