Κάθε χρόνο, η Μεσογειακή γη χάνει περίπου μισό τόνο εύφορου εδάφους ανά στρέμμα λόγω διάβρωσης, μια ποσότητα που είναι σχεδόν διπλάσια του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ταυτόχρονα οι υδατικοί πόροι της Μεσογειακής λεκάνης βρίσκονται υπό διαρκή πίεση, λόγω των έντονων φυσικών φαινομένων και κυρίως λόγω ανθρωπογενών αιτιών όπως η κλιματική αλλαγή, η αστικοποίηση, η πληθυσμιακή αύξηση και η αλόγιστη εκμετάλλευσή τους. Η πίεση αυτή, που σταδιακά οδηγεί τις χώρες της Μεσογείου στην υποβάθμιση του εδάφους και στην ερημοποίηση, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τη διατήρηση των τοπικών οικοσυστημάτων αλλά και τη διαβίωση των Μεσογειακών κοινοτήτων.
Για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών, απαραίτητη είναι η βαθύτερη επιστημονική γνώση και η καλύτερη περιβαλλοντική παρατήρηση, έτσι ώστε οι επιστήμονες και οι φορείς περιβαλλοντικής και αγροτικής πολιτικής να είναι σε θέση να ελέγξουν αποτελεσματικότερα την κατάσταση του περιβάλλοντος και να προτείνουν τα βέλτιστα μέτρα για τη βιώσιμη διαχείρισή του. Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων, όπως η δάσωση γεωργικών γαιών, η εδαφοκάλυψη για την αποφυγή της διάβρωσης και διατήρησης της εδαφικής υγρασίας, η εφαρμογή καινοτόμων και εναλλακτικών συστημάτων καλλιέργειας, η ολοκληρωμένη ή βιολογική διαχείριση της γονιμότητας του εδάφους, η χρήση εναλλακτικών υδάτινων πόρων, καθώς και η ευφυής γεωργία, δεν αρκεί για την ανάσχεση της υποβάθμισης. Για την επιτυχημένη εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης και την επίτευξη ορατών αποτελεσμάτων, δηλαδή την εφαρμογή τους σε ευρεία κλίμακα και με ουσιαστικό νόημα σε επίπεδο επενδυτικού σχεδιασμού, απαιτείται η κοινωνική τους αποδοχή αλλά και η εναρμόνισή τους με την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της Μεσογείου και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, με δίκαιη συμμετοχή τους στα οφέλη.
Στο πλαίσιο αυτό, το έργο με τίτλο «Δράσεις Ευρείας Αποκατάστασης Αγρο-οικοσυστημάτων για τη Μεσόγειο» (Inclusive Outscaling of Agro-ecosystem Restoration ACTions of the MEDiterranean) και ακρωνύμιο PRIMA REACT4MED συγκεντρώνει μία διεπιστημονική ομάδα ερευνητών και επαγγελματιών σε ένα έργο με στόχο την αντιστροφή της υποβάθμισης των εδαφών και τη αναβάθμιση των μέσων διαβίωσης των Μεσογειακών κοινοτήτων. Η σύμπραξη του έργου REACT4MED, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα PRIMA με τη στήριξη του Ορίζοντα Ευρώπη, αποτελείται από 11 εταίρους (Πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και μια μικρομεσαία επιχείρηση) που προέρχονται από χώρες που συνεργάζονται με το PRIMA (Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Κύπρος, Ισραήλ, Ισπανία, Μαρόκο, Τουρκία και Αίγυπτος).
Το Πρόγραμμα PRIMA (Partnership for Research and Innovation in the Mediterranean Area – Σύμπραξη για την Έρευνα και την Καινοτομία στην περιοχή της Μεσογείου) είναι ένας φορέας χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κύριο αντικείμενο την ανάπτυξη των ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας και την επινόηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων στους τομείς της διαχείρισης των υδάτων και των αγροδιατροφικών συστημάτων στη Μεσόγειο.
Το έργο συντονίζει το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, με επιστημονικά υπεύθυνους τον Αντιπρύτανη Καθ. Δρ. Θρασύβουλο Μανιό και τον Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Γεωπονίας Δρ. Ιωάννη Δαλιακόπουλο και επιστημονικούς συνεργάτες την Ειρήνη Χριστοφορίδη και τον Δημήτριο Παπαδημητρίου. Στην πορεία του έργου, που θα διαρκέσει ως το 2025, οι εταίροι θα εργαστούν συστηματικά για την ευρεία εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης της βιώσιμης διαχείρισης εδαφών και υδάτων για την υποστήριξη της αγροδιατροφικής παραγωγικότητας των Μεσογειακών περιοχών, καθώς και την επιτάχυνση και την διάδοση της σχετικής τεχνολογικής καινοτομίας.
Οι εταίροι του PRIMA REACT4MED θα πραγματοποιήσουν την εναρκτήρια συνάντηση του έργου μεταξύ 20 και 23 Ιουνίου στο Ηράκλειο Κρήτης, με τη συμμετοχή εμπλεκόμενων φορέων από την τοπική αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινωνία. Για περισσότερες πληροφορίες για το έργο επικοινωνήστε με το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (idaliak@hmu.gr) και το έργο REACT4MED (info@react4med.eu).
